De ‘virtuele’ speaker, de Omniwave, toegelicht door de uitvinder Leo de KlerD
Public Pilot ‘Time Lapse China’
1 t/m 4 november 2017 in STEIM + tijdens de Amsterdamse Museumnacht van Steim en De Appel Arts Centre.
Blog 2: Verslag van mijn luidsprekeronderzoek
Ik moest opnieuw leren lopen. Zo voelde het toen ik eind juni in een studio bij Steim aan de slag ging met de geluidsbestanden die de basis gaan vormen van Time Lapse China. Alsof ik van de ene discipline in een andere stapte.
Het geluid waar ik naar luisterde, was me vertrouwd. Het zijn binaurale opnames die ik in 1986 (op cassette) en in 2015 (digitaal) in China heb gemaakt en die uitsluitend bestemd zijn voor koptelefoons voor (de illusie van) een 3D effect*.
Toen ik mei dit jaar Leo de Klerk, uitvinder van de Omniwave, een revolutionair luidsprekersysteem, vroeg of ik zijn uitvinding mocht inzetten voor een ruimtelijke installatie met louter binauraal geluid vond ie het meteen een spannend onderzoek. Door zijn ‘onhoorbare luidspreker’-uitvinding werd het mogelijk om in Studio 3 te lopen in een klankveld, alsof ik in China zelf de straat overstak, een effect dat ik van mijn opnames alleen maar ken met mijn koptelefoon op. Nu wandelde ik zonder oortjes rond in mijn eigen opnames, niet beinvloed door mijn positie ten opzichte van de OMNIWAVES. Magisch.
Hoe spannend nieuw en anders het werken is met welke luidspreker dan ook, werd me duidelijk in mijn eerste Steim periode. De kennis en ervaring die ik heb opgedaan in de dertig jaar dat ik geluidswerk voor koptelefoons maak, leek ineens niet meer van toepassing.
Nu onderzoek ik in een studio hoe ik een werkelijkheid kan creëren. Ik zet geluidsbestanden niet na, maar naast of tegenover elkaar. Ik bouw een omgeving die nog niet bestaat: geluidsbestand voor geluidsbestand en speaker voor speaker.
Naast het Omniwave-systeem gebruik ik speakertjes met een ‘lokaal’ bereik, zodat ik een dialoog kan creëren tussen het ruimtelijke klankveld en eilandjes van contrasterend of aanvullend geluid. Nieuw voor mij.
Ik werk met een geluidskaart waar 24 sporen op staan, leg wel 10 lagen over elkaar en kan spelen met mono, stereo en omni, met volumes en klankkleuren.
De keuzes die ik kan en uiteindelijk moet maken uit wel honderd uur geluid zijn eindeloos. Daar zijn geen wetmatigheden voor. Dus is het met speakers schuiven (behalve de Omni’s). Per gekozen geluidsbestand de verschillende speakers afchecken en dan luisteren naar hoe alles klinkt, afzonderlijk en in de onderlinge verhouding. Luisteren naar wat er gebéurt, wat het oproept. Een giga-zoektocht.
In een logboek ben ik gaan bijhouden wat ik op een dag gedaan heb, en wat er wel of niet ‘klopte’. Welke combinaties van geluiden en speakers ik nog wil uitproberen. En ik heb geluidsthema’s gedefinieerd die gaan helpen bij de definitieve selectie en de ordening.
Schets: Robert Steijn | foto: Cilia Erens
Er zijn adviseurs die me bijstaan.
Sounddesigner Evelien van der Molen leert me meer over mijn geluidsprogramma en over hoe ruimte te creeren tussen die geluidslagen in mijn sessies.
Robert Bosch Geluid geeft vooral geluidstechnisch advies en bouwt de benodigde apparatuur.
Collega Justin Bennett becommentarieert meer vanuit de sonologie kant.
Dramaturg Robert Steijn kwam met een belangrijke vraag:
Streef je naar een documentaire of naar een esthetische ervaring?
Daar moet ik over nadenken. En ook over de uiteindelijke presentatievorm. Heeft het een begin en een eind? Wordt het een loop van 10 minuten? Of gaat het een uur duren en moet de bezoeker maar zien hoe lang hij in de ruimte blijft?
Bij mijn koptelefoonwandelingen kon ik precies bepalen wat de luisteraar wanneer hoorde, maar in hoeverre kan/ wil ik bij de installatie het oor van de bezoeker sturen.
Intussen zit mijn eerste periode in de Steim-studio er op, en werk ik in mijn pop up ‘homestudio’, tijdelijk zonder de Omni’s. Ik heb me midden in mijn huiskamer geïnstalleerd en om me heen een opstelling van vijftien (mini)speakers gemaakt, die op tafeltjes liggen of bovenop een kast. Zo onderzoek ik welk geluid wat doet in een bonte verzameling van geluidsbronnen.
Als afsluiting van mijn residency
Vanaf 20 Oktober 2017 zit ik weer bij Steim in Studio 3 met een openbare Pilot als afsluiting:
1 t/m 4 november 2017 tussen 14:00 en 18:00 ben ik er zelf. Leuk om jullie dan te spreken.
Mijn studio is ook open gedurende Steim’s ‘Open Studio Dagen + tijdens de Amsterdamse Museum Nacht die samen met de buren, De Appel Arts Centre, ook op die plek georganiseerd wordt.
Check wel de actuele routebeschrijving naar STEIM, vanwege werk aan de weg!
Mede dankzij een Ontwikkelbudget van het AFK
AFK in de Stad/ West: Cilia Erens
cilia-erens.nl
bloomline.com
steim.org
*)binaurale opname techniek
