Niets laat me vermoeden
In de warme lucht wentelen opnieuw de zwaluwen, ergens hoog meen ik een leeuwerik te zien stijgen. Daarboven het blauw, het smetteloze blauw dat me herinnert aan de fresco’s van mijn vader. Niets laat me vermoeden dat het oorlog is.
Een citaat uit ‘Oorlog en Terpentijn’ van de Belgische schrijver Stefan Hertmans over zijn grootvader in de loopgraven van vermoedelijk de grootste ‘Luisteroorlog’ ooit.
NIETS LAAT ME VERMOEDEN is de titel van een interactief GPS gestuurd klankdicht over De Eerste Wereldoorlog, waarin de natuur de hoofdrol speelt. Met actuele geluidsopnames van het natuurgebied op de grens met Nederland bij Grenspaal 185, met klank-verwijzingen naar de Belgische vluchtelingenkampen in Nederland tijdens de WO1 en naar huidige asielzoekers centra nu.
Mijn geluidswerk maakt deel uit van de ‘Klankroutes Wereldoorlog 1’ (Noord Limburg), waarvoor ook Benjamin van Esser (BE), Bart van Dongen (NL) en Gerrit Valkenaers (BE) locatie-gebaseerde composities schreven. Musica, Impulscentrum voor Muziek is de opdrachtgever.
De interactieve GPS gestuurde wandeling (ongeveer 15 minuten loopt over het Hagevenpad door een natuurgebied op de grens van België en Nederland tussen Grenspaal 185 en een houten Landhek ten westen ervan.
Opnamelocaties:
- Hagevenpad Limburg België
- Atlantikwall Museum Noordwijk Nederland
- La Chapaudie Dordogne Frankrijk
- Comrie Schotland Engeland
- Museum Flehite Amersfoort Nederland
- Asielzoekerscentrum Breda Nederland
- ‘We Are Here’ Amsterdam Nederland
Vanaf 10 augustus 2015 kan deze geluidswandeling de komende jaren gelopen worden in het Belgische natuurgebied Hageven in de Kempen bij Neerpelt (paralel aan de grens met Nederland).
Het is een interactieve GPS gestuurde wandeling, mijn eerste. Het was een superspannend proces hoe ik deze techniek zou integreren met mijn binaurale geluidsopnames.
Hou het weer in de gaten. GPS is onvoorspelbaar.
Een opgeladen Smartphone of Tablet is pure noodzaak!
ARTIST TALK tijdens de presentatie op 9-8-15:
“Toen Musica me vroeg om een Klankroute te maken heb ik een paar keer gevraagd: waarom ik? Ik componeer geen muziek, ik gebruik alleen mijn eigen geluidsopnames, boots geen historische geluiden na, maak niet gebruik van een stem als voice over…. Hoe kan ik dan iets maken over WO1, een oorlog waar ik nauwelijks of niet mee opgevoed was.
Maar toen ik met mijn collega’s een locatie moest uitzoeken viel ik voor dit open landschap, voor dit deel van de Hagevenroute, voor de verstilling die er van uitging. Het was een beginpunt om verder te denken.
Ook was ik begonnen te lezen in het boek van de Belgische schrijver Stefan Hertmans, “Oorlog en Terpentijn”. Hij beschrijft daarin hoe zijn grootvader in die volstrekt statische loopgravenoorlog met de andere soldaten dagen, weken de tijd moesten doorbrengen onder continue dreiging terwijl de natuur om hen heen doorbloeide in zijn schoonheid. Die tegenstelling deed me de natuur de hoofdrol geven in mijn compositie.
Ik koos dat deel van het Hagevenpad dat paralel loopt aan de grens met Nederland 50 meter verderop. Grenspaal 185 werd het begin/ eindpunt. Het uitzicht, het grensbewustzijn en de dreiging werden de basiselementen in mijn geluidswandeling.
Ik ontkwam er gewoon niet aan om op het grensthema door te borduren. In 14-18 werd de grens met Nederland gevormd door de Dodendraad van de Noordzee totaan Duitsland, nu door Fort Europa. De paralellen met de vluchtelingen en asielzoekers van nu drongen zich op: de ‘Belgenkampen’ overal in Nederland, de Asielzoekerscentra nu… het arbeidsverbod, en dus het doden van de tijd…
Het interactieve aspect van dit project was totaal nieuw voor me. Ik moest leren denken in binauraal geluid dat interactief te beluisteren zou zijn. Ik koppelde de interactiviteit niet aan de locatie, maar aan de beweging van de wandelaar. Alleen als je stilstaat hoor je iets soortgelijks als de soldaat die gedwongen was in de loopgraaf te blijven tussen ontlasting en ontbinding.
Ik heb de compositie een klankdicht genoemd.
Ik citeer Wikipedia: “Klankdicht is een gedicht waarbij de betekenis geheel is losgelaten en alleen de klank een rol speelt”. Ik ben niet uitgegaan van de klank van het woord, maar van de klank zelf en van de willekeurige aaneenschakeling van alledaagse geluiden als gevolg van de eigen bewegingen van de geluidswandelaar. Er ontstaat een soort ongerijmde compositie, die voor ieder anders zal zijn.
De klank zelf moet de ervaring van de natuur en de dreiging oproepen. Dat is mijn bedoeling”.
© Cilia Erens 2015